Επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια τουCardiff και του Cambridge χρησιμοποίησαν μια ασπρόμαυρη φωτογραφία για
να καταλάβουν πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος όσων έχουν παραισθήσεις. Παρακάτω, στο παρόν άρθρο, υπάρχουν δύο φωτογραφίες. Στη μία απεικονίζονται
κάποια, φαινομενικά, αφηρημένα ασπρόμαυρα σχέδια. Δείτε την: Λογικά, σε αυτό το ασπρόμαυρο μοτίβο κηλίδων, δεν θα διακρίνατε κάτι
συγκεκριμένο. Τώρα, δείτε λίγο πιο κάτω τη δεύτερη φωτογραφία του
άρθρου, και επιστρέψτε να δείτε ξανά την ασπρόμαυρη. Τώρα τι βλέπετε; Αν το αφηρημένο έγινε εύκολα συγκεκριμένο, και αν οι μαύρες κηλίδες σάς
φαίνονται, πλέον, σαν μωρό που παίζει με παζλ, τότε ίσως και να είστε
πιο επιρρεπείς στις παραισθήσεις και την ψύχωση. Μπερδευτήκατε; Ψύχωση και παραισθήσεις
Ερευνητές από τα Πανεπιστήμια του Cardiff και του Cambridge κατέληξαν στο
παραπάνω συμπέρασμα, στα πλαίσια νέας μελέτης, η οποία δημοσιεύτηκε,
χθες, στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of National Academy of
Sciences (PNAS), και η οποία παρουσιάζει τα αποτελέσματα της εξερεύνησης των αιτιών εμφάνισης των παραισθήσεων.
Η ψύχωση, η απώλεια της επαφής με την εξωτερική πραγματικότητα, είναι μία πολύ τρομακτική εμπειριά η οποία στοιχειώνει ασθενείς με ψυχικές
ασθένειες. Μερικές φορές, μάλιστα, έχει ως αποτέλεσμα ο παθών να
δυσκολεύεται να καταλάβει τον κόσμο, ο οποίος στα μάτια του φαίνεται
απειλητικός και δυσνόητος, σημειώνεται σε δελτίο τύπου του Cambridge,
για τη μελέτη.
Οι
παραισθήσεις, δραστικές αλλαγές στην αντίληψη, σε βαθμό που οι άνθρωποι
βλέπουν, αισθάνονται, μυρίζονται και γεύονται πράγματα τα οποία στην
πραγματικότητα δεν υπάρχουν, κάποιες φορές συνοδεύουν την ψύχωση. Όπως
είναι αντιληπτό, ένα άτομο που πάσχει από παραισθήσεις, δεν γίνεται
κατανοητό από τους άλλους.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές των δύο βρετανικών Πανεπιστημίων εξερεύνησαν
την ιδέα ότι οι παραισθήσεις προκύπτουν όταν η φυσιολογική μας τάση να
ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας, χρησιμοποιώντας προηγούμενες γνώσεις και προβλέψεις, ενισχύεται. Ερμηνεία ενός ασαφούς κόσμου
Όπως σημειώνεται στο σχετικό δελτίο τύπου, για να κατανοούμε το φυσικό και
κοινωνικό μας περιβάλλον και να αλληλεπιδρούμε με αυτό, χρειαζόμαστε
σωστές πληροφορίες για τον κόσμο γύρω μας. Ωστόσο, δεν έχουμε πάντα
άμεση πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες, με αποτέλεσμα να πρέπει να
ερμηνεύουμε ασαφείς και ελλειπείς πληροφορίες με τις αισθήσεις μας.
Ο εγκέφαλός μας, για να προσπεράσει αυτήν τη δυσκολία, συνδυάζει, σε
αυτές τις περιπτώσεις, το παζλ ασαφών πληροφοριών με προηγούμενη γνώση
του περιβάλλοντος, ώστε να βγάλει νόημα από την κατάσταση και να
παραγάγει μία σαφή απεικόνιση του κόσμου.
Για παράδειγμα, όταν μπαίνουμε σε ένα δωμάτιο, δεν δυσκολευόμαστε καθόλου
να αντιληφθούμε ότι αυτό το γρήγορο μαύρο πράγμα που «έπιασαν» τα μάτια
μας είναι η μαύρη μας γάτα, αν και οι πραγματικές πληροφορίες που
έφτασαν στον εγκέφαλο ήταν ελάχιστες, αφού πέρασε και χάθηκε από μπροστά μας αστραπιαία: ο εγκέφαλος συνδύασε την πληροφορία με προηγούμενη
γνώση. Το φλερτ με τις παραισθήσεις Η όραση είναι μια εποικοδομητική διαδικασία -με άλλα λόγια, ο εγκέφαλός
μας κατασκευάζει τον κόσμο που “βλέπουμε”. Γεμίζει τα κενά, αγνοώντας τα πράγματα που δεν ταιριάζουν απόλυτα, και μας παρουσιάζει μια εικόνα του κόσμου που έχει υποστεί επεξεργασία για να ταιριάζει με αυτό που
περιμένουμε», σημειώνει, σχετικά, ο καθηγητής Ψυχολογίας στο Cardiff,
επικεφαλής της μελέτης, Dr Christoph Teufel. Το να έχουμε έναν εγκέφαλο που προβλέπει είναι πολύ χρήσιμο, μας κάνει
αποτελεσματικούς και ικανούς στη δημιουργία μιας συνεκτικής εικόνας ενός συγκεχυμένου και πολύπλοκου κόσμου. Αλλά αυτό σημαίνει επίσης, ότι δεν
είμαστε πολύ μακριά από το αντιλαμβανόμαστε πράγματα που δεν υπάρχουν
στην πραγματικότητα, κάτι το οποίο είναι ο ορισμός της παραίσθησης»,
συμπληρώνει ο εκ των συγγραφέων, Paul Fletcher.
Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, έχουμε καταλάβει ότι τέτοιες “πειραγμένες”
αντιληπτικές εμπειρίες, δεν περιορίζονται στα άτομα με ψυχική ασθένεια.
Οι περισσότεροι από εμάς, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, έχουμε βιώσει
μια ήπια παραίσθηση, με τη σκέψη ότι έχουμε δει ή ότι έχουμε ακούσει
κάτι που στην ουσία δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα.
Η μελέτη
Για να εξεταστεί η πιθανή σχέση αυτής της προγνωστικής διαδικασίας του
εγκεφάλου με την εμφάνιση της ψύχωσης, οι ερευνητές πραγματοποίησαν
πειράματα με υποκείμενα 18 άτομα που είχαν πρώιμα συμπτώματα ψύχωσης και 16 απολύτως υγιείς εθελοντές. Διερευνήθηκε κατά πόσο οι συμμετέχοντες
μπορούσαν να κατανοήσουν ασαφείς, ασπρόμαυρες εικόνες όπως αυτή στην
αρχή του άρθρου.
Στο σύνολο
των συμμετεχόντων, δόθηκαν ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Στη συνέχεια, οι 34
συμμετέχοντες ρωτήθηκαν αν μπορούσαν να διακρίνουν ανθρώπους σε κάποιες
από αυτές (σε κάποιες, υπήρχαν όντως «κρυμμένοι» άνθρωποι). Εξαιτίας της φύσης των εικόνων, οι συμμετέχοντες δυσκολεύτηκαν.
Ωστόσο, όταν αργότερα είδαν έγχρωμες εικόνες, κάποιες εκ των οποίων ήταν η βάση για να δημιουργηθούν ορισμένες από τις ασπρόμαυρες, επιστρέφοντας στις
πρώτες εικόνες, οι συμμετέχοντες είχαν βελτιωμένη απόδοση. Το ενδιαφέρον ήταν ότι τα άτομα με πρώιμα συμπτώματα ψύχωσης παρουσίασαν
σημαντικότερη βελτίωση από τα υπόλοιπα.
Οι ερευνητές είχαν προβλέψει ότι, αφού οι παραισθήσεις μπορεί να
προέρχονται από μία μεγαλύτερη τάση των ανθρώπων να αξιολογούν τις
προβλέψεις για τον κόσμο ως σημαντικότερες από τις πληροφορίες που
παίρνουν από αυτόν, οι άνθρωποι με πρώιμα σημάδια ψύχωσης θα μπορούσαν
να χρησιμοποιήσουν καλύτερα τις έγχρωμες εικόνες για να καταλάβουν τις
ασπρόμαυρες.
Τα αποτελέσματα
έδειξαν ότι η υπόθεση των ειδικών είχε, πράγματι, βάση. Επαναληπτικά
πειράματα, σε μεγαλύτερη ομάδα υγιών ανθρώπων, επιβεβαίωσαν τα ευρήματα: οι άνθρωποι που δεν είχαν εκδηλώσει συμπτώματα ψύχωσης, αλλά στους
οποίους, μέσω τεστ, είχε φανερωθεί σχετική τάση, τα πήγαιναν καλύτερα
στην παραπάνω δοκιμασία, σε σχέση με τους υπολοίπους. Η σημασία της έρευνας
Με άλλα λόγια, η «μετάβαση» των ανθρώπινων εγκεφάλων στη διαδικασία
επεξεργασίας πληροφοριών η οποία ευνοεί την προηγούμενη γνώση έναντι των αισθητηριακών πληροφοριών, μπορεί να ανιχνευθεί ακόμα και πριν
εμφανιστούν τα πρώτα ψυχωτικά συμπτώματα. Τα ευρήματα αυτά είναι σημαντικά γιατί λένε ότι η εμφάνιση βασικών
συμπτωμάτων ψυχικής ασθένειας μπορεί να γίνει κατανοητή, με όρους μίας
αλλαγμένης ισορροπίας σε κανονικές λειτουργίες του εγκεφάλου. Δείχνουν
επίσης ότι αυτά τα συμπτώματα δεν αντικατοπτρίζουν έναν “σπασμένο”
εγκέφαλο, αλλά μάλλον κάποιον που αγωνίζεται για να καταλάβει
εισερχόμενες πληροφορίες που του είναι ασαφείς», καταλήγει ο καθηγητής
Ψυχιατρικής του Cambridge, Naresh Subramaniam. dinfo.gr
Via
